AKP’nin Eylül 2021’den bu yana uyguladığı düşük faiz yüksek kur stratejisine dayalı yeni ekonomik model, borçlarda önemli bir artışa neden oldu. Son bir yılda vatandaşların ve şirketlerin bankalara olan borcu 1 trilyon lirayı aştı.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından açıklanan Aralık 2022 verilerine göre, bankalara (bireysel ve ticari) toplam borç 2021’de 1 trilyon 788 milyar liradan 2022’de 2 trilyon 751 milyar liraya yükseldi. borçlar bir yılda 963.1 milyar lira yani yaklaşık 1 trilyon lira arttı.
Enflasyon yükseldi, gelirler düştü
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın faiz oranlarını yüzde 19’dan yüzde 9’a indirme kararlılığı, 2022’de TL’nin dolar karşısında yüzde 30 değer kaybetmesine neden olurken, enflasyon Ekim 2022’de yüzde 85,51 ile 24 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Resmi bilgilere göre Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından Aralık 2022 prestijiyle açıklanan enflasyon yüzde 64,27, gıda enflasyonu ise yüzde 77,87 oldu. Reel gelirlerdeki önemli düşüş hanehalkı borcuna da yansımaktadır.
Yayınlanan resmi verilere göre ihtiyaç kredileri yaklaşık 1 trilyon 85 milyar liraya ulaştı ve bunun 674,8 milyar lirası ihtiyaç kredisi oldu. Kredi kartı borçları 452,5 milyar liraya ulaştı. Böylece vatandaşların bankalara olan toplam borcu 1 trilyon 537 milyar liraya ulaştı.
“Tüketici yaşamak için borçlanıyor”
DW Türkçe’ye konuşan Tüketici Sendikaları Federasyonu Başkanı Avukat Mehmet Bülent Deniz, yüksek enflasyon ve özellikle gıda, haberleşme, ulaşım ve elektrik gibi zorunlu harcamalardaki olağanüstü fiyat artışlarının tüketiciyi borçlanma araçlarını kullanmaya mecbur kıldığını söylüyor. yaşamak ve hayatta kalmak için.
Enflasyon farkı dikkate alındığında bile tüketici borç stokunun 1,6 trilyon seviyesinde olmasının toplumsal bir sorun olduğuna işaret eden Deniz, “Bunu ödemek zorunda olan milyonlarca tüketicinin bu borcu ödemesi kaçınılmaz. yüksek borç stoku, süreç bu şekilde ilerlediği sürece yasal takibe düşecektir.Bu, toplumsal barışın daha da bozulmasına neden olacaktır.”
Pahalılık gıda fiyatlarını artırıyorFotoğraf: Arnul Hettrich/IMAGO
Kredi kartını ikiye katlayın
Geçen yıl vatandaşın bankalara olan borcu 986.7 milyar liraydı. İhtiyaç kredileri 776,7 milyar TL olurken, bunun 464,7 milyar TL’sini ihtiyaç kredileri oluşturdu. Kredi kartı borcu 209,9 milyar TL oldu. Buna göre, kredi kartı borçları son bir yılda iki katından fazla arttı.
Kredi kartı borcunun asgari bedelini ödeyerek ya da yeniden yapılandırarak günü kurtarmaya çalışan büyük bir kitle olduğunu dile getiren Mehmet Bülent Deniz, Federasyon olarak yaptıkları kamuoyu araştırmasına göre tüketicilerin yüzde 33’ünün borcun tamamını ödeyemediğini söyledi. kredi kartı ekstresi ve 36 milyon kredi kartı limitinin dönem bitmeden tükendiği açıklandı. Sağlıkta, kasaplarda, manavlarda, bakkallarda, marketlerde ve hatta semt pazarlarında bile alışverişin kredi kartıyla yapıldığını belirtiyor.
“Risk altındaki şirketler”
Şirketler açısından durum değişmedi. Taksitli ticari krediler ve kurumsal kredi kartı borçları ise 1 trilyon 214 milyar lira oldu. Bu da 2021’deki 801 milyar 161 milyon lira seviyesinden yaklaşık 413 milyar liralık artış anlamına geliyor.
İhtiyaç kredilerindeki artışın ihtiyaç kredilerinde yüksek paya sahip olduğunu ve bunun vatandaşın zor durumda olduğunu gösterdiğini vurgulayan ekonomist Prof. Dr. Mehmet Şişman, asıl tehlikenin kurumsal borçlanma tarafında olduğunu düşünüyor.
Ekonomist Prof. Dr. Mehmet Şişman asıl tehlikenin kurumsal borçlanma olduğunu söylüyor.Foto: özel
DW Türkçe’ye konuşan Prof. Ticari kredilerdeki artışın enflasyonun üzerinde olduğuna işaret eden Şişman, “Merkez Bankası’nın verileri bunu gösteriyor. Seçimden önce veya sonra bu yıl şirketin gelirleri ve kârları düşerse yüzde Bu alanda sorun olur.”
Merkez Bankası’nın 20 Ocak’ta yayınladığı haftalık para istatistiklerine göre TL kredilerin yıllık bazda yüzde 138 arttığını belirten Şişman, “Taşıtlı ticari kredilerde geçen yıla göre taşıt yüzde 202 arttı. Konut kredileri arttı. Yüzde 109, takipteki kredi kartları yüzde 67 arttı.Bunlar kötü.”sinyal” ifadeleri kullanıyor.
Vatandaşın mevcut geliri ile borçlanma imkanı bulamayan oranının yüksek olduğunu kaydeden Şişman, “Enflasyon yükselmeye devam ederse ve reel gelirler düşerse vatandaş bu ihtiyaç kredilerini ödemekte daha da zorlanacak.”
66 milyar lira takip edildi
Verilere göre bankalardaki takipteki krediler de ödenmeyen borçlar nedeniyle arttı. Vatandaşların ve şirketlerin bankalara ödeyemediği borç 66.6 milyar lirayı buldu.
Tüketici kredileri ve bireysel kredi kartlarında takipteki alacaklar 2021’de 24,4 milyar TL seviyesindeyken bu rakam 2022’de 29,8 milyar TL’ye yükseldi. Bu alandaki artış ise 5,4 milyar lira oldu.
Bilgilerin tüketicinin borcunun konvertibl olma sınırını aştığını gösterdiğini vurgulayan Mehmet Bülent Deniz, 90 günlük takip süresinin Aralık 2023’e kadar 180 gün olarak uygulanmasını ve tüketicinin borçlarının yeniden yapılandırılma olasılığının bulunduğunu ifade ediyor. Borç stokunu eritmek için tüketici
Ticari krediler ve kurumsal kredi kartlarında 2021’de 39 milyar 285 milyon TL olan takipteki alacaklar, 2022’de 36 milyar 855 milyon TL’ye geriledi.
Borç beş yılda üçe katlandı
Veriler, son beş yılda borçta keskin bir artışa işaret ediyor. Şirketlerin ve vatandaşların bankalara olan toplam borcu 2018’de 889 milyar lira oldu. Buna göre borç miktarı beş yılda üçe katlandı.
Tüketici kredileri ve bireysel kredi kartı borçları beş yılda ikiye katlandı. 2018 Aralık ayında toplam 504,2 milyar lira ihtiyaç kredisi ve bireysel kredi kartı borcu vardı.
Aynı dönemde ticari taksitler ve kurumsal kredi kartı borçları da 384,8 milyar lira seviyesinde gerçekleşti. Bu alandaki beş yıllık artış üç kattan fazla arttı.
Bankalara ödenemeyen ve yasal takibe alınan borçlar 2018’de 43,8 milyar lira düzeyindeydi. Son beş yılda bu alanda yaklaşık 23 milyar liralık artış oldu.
